Özellikle son çeyrek yüzyılda artış gösteren çevresel sorunlar, gezegenin ve sonraki nesillerin geleceği adına alarm vermektedir. Küresel boyuttaki bu krize karşı yine küresel olarak mücadele etmenin gerekliliği ortadadır. Bu bağlamda toplumun farklı kesimlerinin, özellikle çocukların, “çevre” konusundaki bilinci bu mücadele sürecinin önemli bir ayağını oluşturmaktadır. Bu çalışmada 7-9 yaş aralığındaki, yerel ve göçmen çocukların çevre algıları metaforik olarak araştırılmış, çıkan sonuçlara bağlı olarak başta çevre içerikli eğitim araç ve gereçlerinin hazırlanması olmak üzere pek çok alan için öneriler geliştirilmiştir. Bu kapsamda, Türkiye’de sığınmacı nüfus yoğunluğu açısından ilk sıralarda yer alan Şanlıurfa ilinde, merkezi iki ilkokul ve geçici koruma altında olan göçmen öğrencilerin yoğun olduğu periferden iki ilkokul olmak üzere toplam dört ilkokul seçilmiştir. Aynı zamanda yerel ve göçmen öğrencilerin verilerinin karşılaştırıldığı çalışmada, her okulun birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıflarından 25’er öğrenci alınmış, toplamda 400 öğrenci dahil edilmiştir. Araştırmaya katılan öğrencilere pastel boya seti ve resim defterleri dağıtılmış, öğrencilerden “çevre” denildiğinde “ne anladıkları?” ile ilgili bir resim yapmaları ve ilaveten çevre kavramının onlara “ne ifade ettiğini?” tek bir başlık cümlesi ile belirtmeleri istenmiştir. Son olarak elde edilen tüm sonuçlar, karşılaştırmalı değerlendirmelere tabi tutulmuştur. Çocukların çevre konulu resimlerinde; ağırlıklı olarak genel doğa, figür olarak kendileri, hayvan olarak kuş ve nesne olarak ise ağaç figürlerinin çoğunlukta olduğu görülmüştür. Bununla birlikte yerel ve göçmen çocukların resimleri karşılaştırıldığında; figürler, kullanılan renkler ve çizgisel gelişim düzeyleri bakımından önemli farklılıklar olduğu ortaya çıkmıştır.

Bu araştırma ile görsel sanatlar öğretmeni adaylarının sanat, sanatçı ve sanat eseri kavramlarına ilişkin metaforik algılarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden biri olan olgubilimden (fenomenolojiden) yararlanılmıştır. Bu kapsamda araştırmanın çalışma grubunu 2022-2023 eğitim öğretim yılı Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi Resim-İş Eğitimi 4. Sınıfa devam eden 5’i erkek 21’i kadın olmak üzere toplam 26 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Öğretmen adaylarından sanat, sanatçı ve sanat eseri kavramlarının her biri için bir metafor geliştirmeleri ve bu metaforu gerekçelendirmeleri istenmiştir. Öğretmen adaylarının “sanat” kavramı için 22, “sanatçı” kavramı için 24 ve “sanat eseri” kavramı için 20 metafor geliştirdikleri görülmüştür. Geliştirilen metaforlar içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiş ve “sanat” kavramı için 7, “sanatçı” kavramı için 13 ve “sanat eseri” kavramı için 7 kategori altında toplandığı görülmüştür. Araştırma sonunda görsel sanatlar öğretmeni adaylarının; sanatı, bireyin kendini ifade etme aracı olarak gördükleri ve “ayna, yansıma ve özgürlük” metaforları ile ifade ettikleri görülmüştür. Sanatçı’yı ise topluma yol gösteren kişi olarak tanımladıkları ve bu kapsamda;  “önder, öncü, rehber, elçi, bilge ve projeksiyon” metaforları ile ifade ettikleri görülmüştür. Sanat eserini ise, bireyin kendini ifade etmesine olanak sağlayan bir ürün olarak gördükleri ve “ayna, kimlik, günlük, duygu, arınma, fotoğraf ve çocuk” metaforları ile ifade ettikleri görülmüştür.

Cultural heritage is the building block of a society, a set of tangible or intangible values that have come from the past to the present and should be transferred to future generations. Today, however, it has become important that these values, which face some negative impacts, are protected and sustained, in other words, that they are sustainable. The most basic and best way to ensure sustainability is to instill awareness of cultural heritage from an early age through education. Accordingly, in this study, first, the objectives and achievements of the 1st, 2nd and 3rd grades that may be related to cultural heritage in the Primary School Life Science Lesson and Visual Arts Lesson curricula were examined. A visual interface was designed with the idea that realizing these acquisitions, which have content related to cultural heritage, supported by visuals in a digital learning environment will contribute to the retention of information. In this visual interface design, there are games such as puzzles, artifact stories, reading aloud, finding a similar artifact, etc. to teach historical ruins and artifacts that fall within the scope of cultural heritage. With this design proposal prepared for the achievements of the courses, it is aimed to increase the interest of primary school students aged 9-10 in Turkey's cultural heritage, to raise their awareness, to educate them through gamification and to contribute to their mental development in this way. In this study, qualitative research method and case study design were used, and within this framework, the purposive sampling group consisted of classroom and visual arts teachers and a visual communication designer. The opinions of the teachers and field experts were consulted about the contributions that the visual interface design prepared by the researchers could make to the realization of the relevant outcomes and its functionality and aesthetic aspects.

Sanatın erişilebilir ve kapsayıcı olması, insanın temel hak ve özgürlükleriyle ilintilidir. Kör ve görme bozukluğu olan bireyler; müzelerde, galerilerde veya çeşitli sergileme alanlarında genellikle görsel sanat eserlerine bağımsız olarak erişme konusunda dezavantajlı durumdadır. Bunun sebebi, ulaşım ve fiziki olanaklar konusunda yaşanan sıkıntıların yanı sıra bu eserlerin görme duyusuna ve görsel algılamaya yönelik üretilmiş olması ve bu doğrultuda sergilenmesidir. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2019 yılında yayımladığı Dünya Görme Raporu verilerine göre küresel çapta 2,2 milyar insanın kör veya görme bozukluğuna sahip olduğu bilinmektedir. Bu bireylerin genellikle görsel sanatlara ilgi duydukları gözlemlenmekte ve çeşitli çalışmalarla saptanmaktadır. Sanatın erişilebilirliğini artırabilmek için yapılan çalışmaların sayısı günden güne artmaktadır ve bu süreçte çeşitli teknolojiler geliştirilmiştir. Bu çalışmada; literatür taramasına dayanarak, kör ve görme bozukluğu olan bireylerin resim, fotoğraf, baskı gibi iki boyutlu görsel sanat eserlerine erişebilmeleri için sergileme aşamasında kullanılabilecek işitsel, dokunsal, haptik ya da hibrit yardımcı teknolojiler incelenmektedir. Böylelikle genel bir farkındalık oluşturma çabasının yanı sıra görsel sanat eserlerinin erişilebilirliklerinin artırılabilmesi için bir rehber oluşturulması amaçlanmıştır.

      Bu araştırmada sanat eğitimi alan Resim İş Eğitimi lisans öğrencilerinin günlük yaşam deneyimlerinin sanatsal dönüşümünde yansımalarını a/r/tografik yöntem ile irdelemek amaçlanmıştır. Bu bağlamda araştırma sanat temelli araştırma yöntemlerinden a/r/tografi ile desenlenmiştir. Araştırmanın çalışma gurubu amaçlı örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir örneklem ile seçilen Güzel Sanatlar Eğitimi, Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalı 2. Sınıf öğrencilerden gönüllülük esasına bağlı olarak seçilmiş 5 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırma uygulaması ana sanat atölye dersliğinde 10 hafta olarak yürütülmüştür.  Bu araştırmada veriler yarı yapılandırılmış görüşme, doküman inceleme ve araştırmacı gözlemleri ile toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler tematik analiz ile çözümlenmiştir ve elde edilen bulgular literatüre ve araştırmacı gözlemlerine dayalı olarak yorumlanmış ve anlamlandırılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, a/r/tografların sanatsal faaliyetlerinde günlük yaşam deneyimlerini açık bir şekilde yansıttıkları görülmüştür. Bu yansıtma günlük hayatlarında karşılaştıkları görüntülerde, dinledikleri müziklerde, ev ortamlarında, yemeklerinde, arkadaş ortamlarında, kullandıkları renklerde, fotoğraflarda, ürettikleri atölye çalışmalarında, röprodüksiyon için seçilen tablolarda, öğrencilerin sanatsal faaliyetlerinde ve günlük hayatlarında karşılaştıkları olaylara anlam yükledikleri ve yansıttıkları gözlemlenmiştir.  Öğrenciler günlük yaşam deneyimlerinin yanı sıra geçmiş yaşam deneyimlerinden de çok etkilendiklerini süreç içerisinde belirtmişler ve a/r/tografik sorgulama süreci sonunda a/r/tograflar tüm süreci özgün eserlerinde ortaya koymuşlardır.

Eğitim, toplumun kültürel değerlerini bireylere kazandırma süreci olarak kabul edilmektedir. Bu süreçte, bireyler yeteneklerini, becerilerini, tutumlarını, estetik anlayışlarını ve olumlu davranışları geliştirme şansı bulurlar. Bu bağlamda üniversiteler sadece akademik bilgilerin aktarıldığı kurumlar olmanın ötesinde, öğrencilerin kişisel ve profesyonel gelişimine katkıda bulunmak için çeşitli olanaklar sunmaktadır. Üniversiteler, öğrencilere yalnızca belirli bir alandaki bilgileri öğretmekle kalmayıp aynı zamanda geniş bir bakış açısı kazandırmak, pratik deneyimler sunmak ve sosyal becerilerini geliştirmeleri için bir ortam sağlamak gibi amaçlar taşıdığından üniversite öğrencileriyle yapılacak olan okul dışı etkinlikler, öğrencilere kendi yeteneklerini keşfetme, liderlik becerilerini artırma, sosyal ağlarını genişletme ve kendilerini daha iyi ifade etme şansı sunacaktır. Bu etkinlikler, öğrencilerin sadece teorik bilgilerle değil, aynı zamanda uygulama ve sosyal etkileşimle de öğrenmelerine olanak tanımaktadır. Üniversite-okul iş birliğine dayanan sanat ve eğitim ağırlıklı uygulamalı etkinliklerin yer aldığı bu araştırmada öğrenciler “Tasarım Atölye”, “Temel Tasarım”, “Çizim” ve “Animasyon” dersleri kapsamında öğrendiklerini bu çalışma ile hayata geçirmişlerdir. Okul duvarına yeniden bir karakter tasarımı yapmışlar, renklere karar vermişler, tasarımlarını, sanat elemanları ve tasarım ilkelerine uygun olarak düzenlemişler ve uygulamışlardır. Bu doğrultuda yapılan çalışmaların, üniversite öğrencilerimizin görüşlerine göre incelenmesi araştırmanın hedefidir. Araştırma nitel araştırma temelinde durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmada, veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış “Öz Değerlendirme Formu” ve “Grup Değerlendirme Formu” kullanılmıştır. Toplanan veriler nitel içerik analiziyle çözümlenmiş ve katılımcıların deneyimleri ortaya çıkarılmıştır. Bulgulara göre öğrencilerin bireysel olarak en çok boyama ve çizim konularında kendilerini başarılı gördükleri belirlenmiştir.  Proje etkinliği sürecinde zaman yönetimi ve materyal yetersizliği gibi konularda zorlandıkları, ayrıca malzeme kullanımı, grup oluşturma, dikkat dağınıklığı ve ulaşım gibi konularda grup olarak zorlandıklarını ancak bireysel olarak zorlanmadıklarını ifade etmişlerdir. Aynı zamanda öğrenciler görüşlerinde, üniversitede öğrendikleri bilgileri etkinliklerde uygulamaya dönüştürmenin yararlı olduğu, görev paylaşımı ve iş birliği yapmanın önemi gibi konuları vurgulamışlardır.